album fotograficzny

Małopolska w PRL

Lata 1945–1970

wydanie: I
rok wydania: Tarnów 2009
wydawca: S-CAN Wydawnictwo s.c.
Muzeum Okręgowe w Tarnowie
ISBN: ISBN 978-83-87785-51
objętość: 224 str.
format: 240 x 300 mm

kup teraz

opis:
Trzeci już album z serii „Małopolska na dawnej fotografii”, który mam przyjemność obecnie zaprezentować, po czasach austriackiego zaboru i dwudziestolecia międzywojennego, przedstawia nam okres historii znacznie bliższy, który łatwiej porównać z własnymi przeżyciami i doświadczeniami. Lata 1945-1970, widniejące w podtytule albumu, nie są czasem zbyt odległym. Człowiek urodzony gdzieś w połowie tego okresu jest dziś w wieku dojrzałym. Liczy sobie ok. 50 lat. Jego dzieciństwo przypadało na lata 60. – gomułkowskiej „małej stabilizacji”. Lata, z dzisiejszej perspektywy może i ubogie, ale dość spokojne, bez wstrząsów społecznych i zagrożenia codziennego bytowania. W przedszkolu, czy już w szkole podstawowej, zapewne wycinał z białego kartonu gołąbki pokoju i naklejał je na szybach przed świętem 1 Maja. Machał papierowymi chorągiewkami na szkolnej akademii, czy pierwszomajowym pochodzie. Fascynował się zapewne sukcesami polskich kolarzy w corocznych Wyścigach Pokoju. Jeździł ze swoją klasą na wycieczki szkolne do Krakowa, Zakopanego, czy Oświęcimia. Był zaznajomiony z historią bardziej odległą w czasie jak i osiągnięciami dwudziestolecia PRL, zwiedzając pobliskie zakłady przemysłowe. Czy ulegał wszechobecnej politycznej indoktrynacji w takim stopniu jak życzyła sobie władza ludowa? Z perspektywy lat minionych należy stwierdzić, że nie. Wydarzenia roku 1968 i 1970 tę tezę by potwierdzały. W tych to latach, a wcześniej w 1956 r., dokonywała się erozja idei „wyższości socjalizmu nad kapitalizmem” – tak w sferze ekonomicznej jak i ideologicznej. Ale były to zaledwie pierwsze symptomy, pierwsze jaskółki zjawisk, które nadeszły dopiero w dekadzie po 1970 r. Małopolsce w tych przemianach przyjdzie odegrać wcale niepoślednią rolę. Prowincja ta, w PRL była postrzegana przez ówczesne władze polityczne jako ostoja konserwatyzmu. Konserwatyzmu rodem jeszcze z galicyjskich czasów. Olbrzymia rola Kościoła katolickiego, krakowskiej kurii arcybiskupiej, inteligencji z Kościołem związanej, uzasadniały ten pogląd. W miastach takich jak Kraków, Tarnów, Nowy Sącz, Bochnia i wielu innych, trudno było szukać licznych zwolenników ustroju, który laicki światopogląd miał wypisany na swoich sztandarach. O poglądach wiejskiej ludności w tej materii, nawet nie ma sensu tutaj wspominać. Zresztą, zdjęcia w jednym z rozdziałów mówią same za siebie. Walkę o dusze w Małopolsce ówczesna władza przegrała. Nowohucki robotnik w latach 60. upomni się o budowę kościoła. Ćwierćwiecza w Małopolsce, zaprezentowanego na fotografiach w tym albumie, nie należy jednak postrzegać – to słowa skierowane do młodego pokolenia – jako lat zmarnowanych. Tak nie jest. Jakkolwiek by na nie nie patrzeć, można dostrzec zjawiska, które rozpatrywane beznamiętnie, budzą aprobatę. Likwidacja analfabetyzmu, elektryfikacja wsi, walka z gruźlicą, budowa dróg, szkół, ośrodków zdrowia, domów kultury we wsiach – to działo się w tamtym czasie. Te pozytywne zjawiska, które wtedy zaszły, były z uznaniem postrzegane przez polityków Zachodu, odwiedzających wtedy i Małopolskę – co można zauważyć w albumie. Ciągle nie dość pamiętamy o tym, że Polska zastana w 1945 r. to nie był kraj kwitnący, ale potwornie zniszczony po strasznej wojnie. Wyludniony, ze zrujnowaną gospodarką. Z traumą przegranej wojny, chociaż – o paradoksie – w obozie państw zwycięskich. Spójrzmy na to co działo się wówczas w Europie i na świecie! Jeśli zakreślimy sobie taki horyzont widzenia, to może wtedy lepiej będziemy mogli zrozumieć zachowania ludzi tamtych czasów. Albumy tej serii, starają się może nie tyle słowem, ale obrazem utrwalonym na fotografii, pokazać Małopolskę taką, jaka rzeczywiście była. Lat temu sto, osiemdziesiąt, czy przed półwieczem. Zastanawiam się tylko czy używać tu czasu przeszłego – „była”. Może raczej taka ta Małopolska jest. Roman Ciepiela

dodatkowe informacje:
Album jest kontynuacją publikacji "Małopolska przed stu laty", wydanej w 2006 r. Zawiera 350 fotografii z lat 1945–1970, odrestaurowanych komputerowo, opatrzonych rozbudowanymi podpisami. Całość – pełny kolor, oprawa twarda szyta nicią

pobierz informacje dla prasy: okładka i tekst (1,5 MB)